Tıp literatüründe Tüberküloz olarak anılan Verem hastalığı, bulaşıcı bir hastalıktır. Verem hastalığına koch basili adındaki bir virüs neden olmaktadır. Verem hastalığı, daha çok akciğerde görülen iltihabi bir hastalık olmakla birlikte, diğer organlara da yayılabilir ya da diğer organlarda oluşabilir. Genel olarak akciğerlerde ortaya çıktığı için akciğer veremi olarak da adlandırılır.
Koch basili vücuda girdikten sonra hemen hastalık oluşturmayabilir. Verem hastalığı daha çok, vücut direncinin düştüğü zamanlarda ortaya çıkar. Verem hastalığı günümüzde ölüm nedeni olmaktan çıkmış olsa da, hastalığın tedavi edilmemesi ve maddi imkanlar sebebiyle hastaya yeterli özenin gösterilmemesi durumlarında ölüme sebebiyet verebilmektedir.
Dünya Sağlık Örgütü istatistiklerine göre, veremden ölüm oranı %6’dır. Her yıl dünyada 10 milyon insan vereme yakalanmakta ve 1.7 milyar insan koch basili taşımaktadır.
Verem Hastalığı Bulaşma Yolları
Verem hastalığı, insandan insana solunum yoluyla bulaşır. Bulaşma, nefes alıp verme esnasında olmayıp, hapşırırken ya da öksürürken etrafa yayılır. Özellikle kapalı ortamlarda, diğer insanların bu mikrobu solumasıyla akciğerlere geçer. Bu nedenle, hastalık mikrobu vücuda girdikten sonra akciğerlere yerleşir. Hastalık uygun ortamını bulursa ya hemen ortaya çıkar ya da vücut direnci yerindeyse akciğerlerde hastalık oluşturmadan üremeye devam eder. Vücut direncinin düştüğü bir anda akciğerde yaralar oluşturmaya başlar.
Bağışıklık sisteminin zayıf olduğu zamanlarda -ki böyle zamanda kişi kendisini yorgun ve bitkin hisseder- hastalık ortaya çıkar. Hastalık ilerlerse kişinin balgamında verem mikrobu bulunur. Bu kişiyle temas hastalığın bulaşmasına neden olabilir. Bir diğer bulaşma yolu ise pastörize edilmemiş sütlerle beslenenlerde görülür. Gelişmiş ülkelerde pek görülmese de inek sütü ile beslenen, iyi kaynatılmamış ya da pastörize edilmemiş sütlerin içilmesi sonucu ortaya çıkar.
Verem Belirtileri
Verem hastalığının en çok bilinen belirtisi hastada görülen yoğun öksürüktür. Öksürme esnasında hasta balgam da çıkarabilir. Balgamda kan görülmesi, hastalığın kronikleşmiş olduğunun göstergesi olabilir. Kilo kaybı, iştahsızlık, halsizlik ve gece terlemesi de hastalığın diğer belirtileridir. Ancak bu belirtiler, başka hastalıkların da belirtileri olduğundan her zaman verem çıkacak diye bir kural yok tabi. Sonuç basit bir soğuk algınlığı bile olabilir. Bu nedenle, belirtilerin biri ya da bir kaçının görülmesi durumunda bir uzman doktorun muayenesine başvurmak gerekir. Veremin ilerlemiş durumunda, yüksek ateş ve solunum sıkıntısı yaşanabilir.
Kimler Risk Altındadır?
Günümüzde en riskli kişiler aids hastalarıdır. Bu durumda vereme yakalanma riski artmaktadır. Ekonomik seviyesi düşük, sağlık ihtiyaçları yeterince karşılanamayan kişilerde vereme yakalanma daha sık görülür. Beslenme verem hastalığının önlenmesinde çok önemlidir. Maddi imkansızlıklar yüzünden dengeli ve yetersiz beslenen kişilerde görülme ihtimali fazldaır. Bu genelde sosyoekonomik düzeyi düşük gelişmekte olan ülkelerde ortaya çıkan bir problemdir. Kalabalık ortamlarda bulunma, şehir hayatı risk faktörlerindendir. Bunun yanında yapılan çalışmalar ırklar arası farkın da verem hastalığında etkili olduğunu göstermektedir. Kan grubu AB olanlar, 0 olanlara göre vereme daha çok yakalanmaktadir. Alkol kullanımı verem riskini 10 kat arttırır. Ayrıca şeker hastalığı, çok stresli bir yaşam, kanser bu hastalığın oluşmasında etken rol oynamaktadır.
Verem Teşhisi
Bazı belirtiler iki haftadan fazla sürüyorsa yapılan ilk muayene sonrası hastadan bazı tetkikler istenir. Bunlardan en önemlisi balgamın incelenmesidir. Balgam incelenerek verem mikrobu olup olmadığı araştırılır. En uygunu ise sabah aç karnına çıkarılan balgamdır. Yeterli olmazsa bir gün boyunca çıkarlan balgam incelenir. Belirtiler var fakat balgam incelenmesinde bu bakteri görülemiyor ise akciğer grafisi çekilir. Yapılan bazı kan tahlilleri sonucu verem teşhisi konabilir. Sabah hasta kalkmadan alınan mide suyunun incelenmesi de verem teşhisinde kullanılan bir yöntemdir. Çok nadir durumlarda ise balgam alınır ve besiyerinde verem mikrobu olup olmadığını anlamak için üremeye bırakılır. Eğer bakterilerin üremesi görülüyor ise verem teşhisi konabilir.
Verem Tedavisi
Verem hastalığının tedavisi ilaç yöntemiyle yapılmaktadır. İlaç tedavisinin yanı sıra hastadan istenilen bazı şeyler vardır. Beslenmesine dikkat etmek, bağışıklık sistemini güçlendirecek gıda takviyeleri yapmak, bol bol dinlenmek…vs. Verem, tedavi için uzun süreye ihtiyaç duyulan bir hastalıktır. Bu nedenle tedavi süresi uzundur ve doktor kontrolünde yapılır. Doktor isterse tedavi süresini uzatabilir. İlaçlar genelde birden fazladır. Çünkü bakteriler tek bir ilaca karşı direnç gösterebilirler. Unutmamak gerekir ki erken tani ve dolayısıyla tedaviye çabuk başlamak çok önemlidir. Böylece hastalığın başkalarına bulaşmasının önüne geçilir ve iyileşme süresi kısalır.
Veremden Korunma Yolları
Veremden en iyi korunma yöntemi aşıdır. Her insan, 2 aylık ve 7 aylık iken aşı uygulaması yapılır. Çevresinde veya ailesinde verem hastası olanlar kontrol altında olmalı, gerekli tetkikler yapılmalı hatta hastalığın bulaşmaması için bir müddet ilaç kullanabilirler. Düzenli yaşam, sigara, alkol, madde bağımlılığının bırakılması, temizliğe önem vermek, yeterli beslenme hastalığın kontrol altına alınması ya da başlamaması için önemlidir. Verem hastalığı geçirmiş birinin tekrar olmaması diye bir durum söz konusu değildir. Aynı önlemleri o da almalı ve hayatına dikkat etmelidir. Verem bütün toplumu tehdit eden bir hastalıktır. Bu konuda çevremizi bilgilendirmek, verem hastalarına destek olmak, tedavi olmasına teşvik etmek hepimizin görevidir.