Onları büyük ihtimalle yediğimiz birçok yemeğe katıyoruz. Bazılarını salatalarımızda kullanıyoruz. En ufak halsizlikte kaynatıp, “kocakarı ilacı” tabir edilen çayların imdadına koşuyoruz. Peki, gerçekten bu kadar sık tükettiğimiz otların ne işe yaradıklarını biliyor muyuz?
Baharatları aktardan kolaylıkla bulabiliriz. Geleneksel olarak yemeklerimiz bol baharatlı olduğu için Türkiye şartlarında çok çeşitli lezzet ve özelliklerde baharat bulmak mümkün. Sadece yerli olanlar değil artık Türkiye’de yetişmeyen bitkiler bile aktarlar sayesinde elimizin altında. Yine de o bitkilere gerçekten ihtiyacımız yok zira hem Türkiye’de yetişen bitkiler ithal olanların özelliklerini fazlasıyla karşılıyor hem de bütçeyi zorlamıyor.
Dolayısıyla burada sadece yerli ürünlerden bahsedeceğiz. Ayrıca hali hazırda mutfağınızda bulunan ya da bulunması muhtemel baharatları ele alacağız. Kim bilir, belki de dolabınızda duran şey şu anda sorununuzu çözebilir.
Biberiye: En büyük özelliği sindirimi kolaylaştırmasıdır. Piyasada bulabileceğiniz form çaylarının hemen hemen hepsinde biberiye bulunur. Yemekle birlikte değil de yemekten sonra çayını içerseniz temiz bağırsaklara kavuşabilir, şişkinliğe elveda diyebilirsiniz. Aşırı kullanımında zehirlenmeye sebep olabilir.
Karanfil: Ağızda hoş bir koku bırakır ve nefesi temizler. Karanfilin anti bakteriyel özelliği vardır. Ağızda kalıcı olarak bıraktığı hoş kokunun sebebi, ağzın içinde koku yapan bakterileri öldürmesidir. Aynı zamanda hafif/orta şiddetli diş ağrılarını geçirmek ve ağız için yaralarını iyileştirmek için kullanılabilir.
Kekik: Özellikle kas gevşetici olarak kullanılan kekik, vücutta büyük bir rahatlama sağlar. Hamilelikte bolca tüketilmesi hem mide kramplarını azaltır hem de doğumu kolaylaştırır. Kekiğin etken maddesi yapraklarındaki uçucu yağ olduğu için kekik kesinlikle kaynatılmamalıdır! Bardağa sıcak su koyup kekik bir süre içinde bekletilerek çay yapılırsa faydası görülür.
Kimyon: Çok faydalı bolca tüketilmesi gereken bir baharattır. Vücuttan ödemi söker ve gazı giderir. Anne sütünü artırdığı için emziren hanımların kullanması tavsiye edilir. Sıcak bir baharat olduğundan terlemeye yol açar ve bu şekilde mikrop atımına yardımcı olur. Ayrıca tansiyonu düşürdüğü için yüksek tansiyon hastalarına önerilir.
Kişniş: Kişniş bir çeşit sakinleştiricidir. Sinirleri yatıştırır ve sinirsel etkenlerin ortaya çıkardığı ağrıları azaltır. Kas ağrılarına ve kramplara iyi gelir. Çocuklarda ishali geçirmek için kullanılır. Ayrıca kişniş oldukça etkili bir afrodizyaktır.
Mahlep: Hoş kokusunun ve şekerli tadının yanı sıra mahlep etkili bir ödem ve balgam sökücüdür. Mahlebin ağrı kesici özelliği de vardır. Sıtmayı ve prostat sorunlarını azaltmaya yardımcı olur. Ayrıca kişniş gibi mahlep de bir çeşit afrodizyaktır.
Sumak: Tansiyonu yükselttiği için yüksek tansiyon hastalarının tüketmemesi gereken sumak idrarını tutamayanlar için bir numaralı ilaçtır. Ayrıca ishali geçirir ve iştah açar. Dolayısıyla kilo almaya çalışan kişilerin kullanması önerilir. Aşırı kullanımı kabızlığa sebep olur.
Tarçın: Bilinen kullanımının yanı sıra tarçının mucizevî faydaları vardır. Tip-2 diyabet hastalarının bir numaralı ilacı olan tarçın kolesterolü de düşürür. Damar tıkanıklarına iyi gelir. Midede oluşan hafif/orta şiddetteki ağrıları azaltır ve yaraları iyileştirir. Bağırsak parazitlerinin atılmasında ve bağırsaktaki yaraların iyileşmesinde etkilidir. Kimyon gibi sıcak bir baharat olan tarçın terlemeye ve dolayısıyla mikrop atmaya yardımcı olur. Ayrıca tarçın etkisi yüksek olan bir afrodizyaktır.
Yenibahar: Nabzı ve tansiyonu dengelemeye yardımcı olur. Anestezik özelliği olan yenibahar ağız, diş ve dişetindeki ağrıları ve yaraların acısını geçirir. Yenibaharda A, B-6 ve C vitamininin yanı sıra demir, magnezyum, manganez, potasyum ve bakır gibi mineraller de bolca bulunur.
Zencefil: Tarçın gibi birçok mucizevî faydası bulunan zencefil özellikle mide bulantısını dindirmek için kullanılır. Bulantı dışında hemen hemen her mide rahatsızlığına iyi gelen zencefil şekeri da dengelediği için şeker hastalarına önerilir. Ödem ve iltihap sökücü etkisi vardır. En sıcak baharatlardan biridir ve yoğun terlemeye, dolayısıyla da vücuttan mikropları hızlı bir şekilde atmaya sebep olur. İshalin azalmasına da yardımcı olan zencefil son zamanlarda, araştırmada olan kanser ilaçlarında kullanılıyor. Araştırmalar olumlu sonuç verirse zencefilin kanserli hücreleri öldürme etkisi de kanıtlanmış olacak.
UYARI: Her ne sebeple olursa olsun şayet bu bitkilere alerjiniz varsa asla kullanmayın. Faydadan çok zararı dokunacaktır. Şiddetli alerjik reaksiyonlar ölüme dahi sebebiyet verebilir. Ayrıca aşırı tüketim zehirlenmelere sebebiyet verebilir.