Mide, yemek borusu, oniki parmak bağırsağı gibi içi boş olan organların gözle incelenmesine endoskopi adı verilir. Endoskopi, endoskop adı verilen bir alet kullanılmak suretiyle gerçekleştirilir. Genel adı endoskopi olsa da oniki parmak bağırsağına uygulanan işleme kolonoskopi adı verilir. Mide, yemek borusu ve oniki parmak bağırsağının üçünün birden incelenmesine ise gastroskopi denir.
Endoskopi, belirtilen organlarda oluşan rahatsızlıklara teşhis konulması, tedavi ve takibi için büyük önem taşımaktadır. Endoskop isimli ışıklı görüntüleme özelliğine sahip alet, ince bir hortum yardımıyla, incelenmesi gereken organa ağızdan girilmek yöntemiyle endoskopi işlemi gerçekleştirilir. Endoskop, endoskopi esnasında mideyi tam olarak görünteleyebildiği gibi ince bğırsağın da bazı bölümlerini görüntüleyebilme özelliğine sahiptir.
Midede görülen yanma, ağrı, ekşime, yutkunma zorluğu..vs sağlık sorunları endoskopi yöntemiyle incelenerek teşhisi konulur. Ayrıca endoskopi iltihaplanmaların, yaraların ve tümörlerin teşhisinde de kullanılmaktadır. Röntgenle karşılaştırıldığında üst sindirim sistemindeki herhangi bir durumun teşhisinde endoskopi çok daha faydalı bir yöntemdir ve aynı zamanda tedavide de etkili olması endoskopinin önemini çok daha artırıyor. Analiz amaçlı, temizleme amaçlı ve tedavi amaçlı kullanılabilir bir yöntemdir.
Endoskopi öncesi boğazınızın arka kısmında ağrı kesici ya da lokal anestezi uygulanır. Bu sayede ağzınızdan sokulan endoskop isimli borunun verdiği ağrıyı hissetmezsiniz. İşlem esnasında hasta sol yanına yatar ve endoskop ağızdan sokularak yemek borusundan geçipr mideye ulaşır. Yaklaşık 20 dakika içinde inceleme ve biyopsi tamamlanmış olur.
Kolonoskopide makattan esnek ve gastroskopa göre daha uzun olan endoskopla girilir ve yaklaşık 70-120cm kadar bir mesafe gözlenerek kalın barsaklarla ilgili hastalıklar araştırılır. Şayet makattan girildiğinde endoskopik inceleme kalın barsakların son 30-40cm’lik bölümüne yapılırsa buna da flexible rektosigmoidoskopi denmektedir. O halde sindirim sisteminin endoskopik tetkikleri değişik isimlerde ve sindirim sisteminin farklı kesimlerini hedefleyerek yapılmaktadır. Bununla birlikte toplumda endoskopi dendiğinde genellikle yemek borusu-mide-oniki parmak barsağını görmek üzere yapılan Gastroskopi kastedilmektedir.
Halk arasında kolonoskopi işlemleri arasında karışıklıklar olabilmektedir. Bunu açıklamak gerekirse kolonoskopi; hastanın kalın bağırsağın makattan girilerek, sakinleştirici ilaç veya anestezi altında bir fiberoptik kamera ile monitör altında incelenmesi işlemidir. Kolonoskopi 50 yaş ve üzeri sağlıklı kişilerde kolon kanseri taraması yapmak için en güvenilir yoldur.