Yaşam kalitesini düşüren hastalıklardan bir tanesi de basur (hemoroid) dur. Halk arasında mayasıl ya da basur olarak adlandırılan bu hastalık Tıp dilinde hemoroid olarak adlandırılmaktadır. Basur kısaca, anüs içindeki toplardamarların genişlemesidir. Çeşitli sebeplere bağlı olarak, anüs içindeki toplardamarlarda basınç artması olur. Toplardamarların yapısı genişlemeye müsait olduğundan, basıncı dengelemeye çalışır ve bu esnada genişler. Bu genişleme neticesinde toplardamarlar, makattan dışarı çıkarlar. makattan dışarıya sarkmış olan bu damar yumakları, kırmızı-mor renkte olurlar ve sık sık kanama olmasına sebebiyet verirler. Bu damar yumaklarına basur memesi de denir. Bu kanamaların asıl sebebi, damarların tahrip olarak delinmesidir.
Basurun Ortaya Çıkma Sebepleri
Basur, toplumda görülen yaygın hastalıklardan bir tanesidir ve genellikle 50 yaşından sonra ortaya çıkar. Basur, normalde vücutta bulunan bir oluşumdur. Çünkü, bunlar anüs içinde bulunan normal damarsal yapılardır. Bu nedenle, basurun ana nedeni toplardamarda oluşan bozukluklardır. Kronik kabızlık ve hamilelik sonucu yaşanan ıkınmalar, toplardamarları zorlayarak genişlemesine neden olur. Bu nedenle artan basınç basur oluşumuna neden olur. Bunun dışında, hamilelik döneminde meydana gelen hormonsal değişiklikler de damar genişlemesi nedenleri arasındadır. Doğuştan gelen sebepler de basura yol açabilir. Örneğin damar duvarının doğuştan zayıf olması basurun kalıtsal yönünü ortaya koyar.
Basurun diğer nedenleri ise;
– Aşırı kilo ve hareketsiz yaşam tarzı
– Bağırsak bölgesinde oluşan tümörler basur oluşumunda etken faktörlerdir
– Lifli gıdalarla yeterince beslenmemek, ishal
– Mesleği gereği sürekli oturarak çalışmak
– Makat bölgesine zarar verecek sporlar yapmak (bisiklet sürmek, vb.)
– Alkol kullanmak
Basurun Tipleri ve Hastada Görülen Şikayetler
– Dış Basur: Makatın kapanmasını sağlayan kasın altındaki toplardamarların genişlemesi sonucu oluşur. Genelde iç basurla birlikte görülür.
Kişi basur olduğunda görülen en belirgin durum kanamadır. Çoğunlukla doktora başvurma nedenleri arasında ilk sıradadır. Hastalar dışkı sırasında kan geldiğini söylerler. Kansızlığa yol açabilir. Makat bölgesinden dışarı sarkmış yumaklar, iltihap oluşması nedeniyle makatı kapatan kasın aşırı kasılmasıyla sarılırlar. Basur boğulması denen durum ortaya çıkar. Bu boğulan yumaklarda ağrı ve şişlik sonucu kopma meydana gelir. Kopan yerde ülser yaraları oluşur.
Hastanın çoğu zaman makat bölgesinde kaşıntı ve yanma gibi şikayetleri vardır. Dışkılama hissi uyanır ve dışkılama sonucu ağrı artar. Hekim muayene sırasında makat bölgesinde çatlakların olduğunu görebilir. Ayrıca basur sonucu oluşan damar yumaklarının (torbalarının) içindeki kan pıhtılaşabilir. Ardından bu bölgede farklı bir doku oluşur. Bu doku bazen iyileşmeyi sağlasa da genelde iyi bir sonuç alınmaz.
– İç Basur: Makatın kapanmasını sağlayan bir kas vardır. Bu kasın üstündeki toplardamarların genişlemesi sonucu iç basur oluşur. İç basur dışarıya sarkar ve elle basınç uygulandığında içi boşalır. Bu yapılar damar yumakları şeklindedir. Sonuçta kanama ve iltihaplanma meydana gelir.
Basur Tanısı
Basur olduğunuzdan şüpheleniyor ya da yukarıdaki şikayetleriniz varsa genel cerraha muayene olmanız gerekir. Sizin şikayetleriniz, doktorunuzun yaptığı muayene sonucu basur tanısı konur.
Basur 4 dereceye kadar sınıflandırılabilir. 1. derecede görülen en önemli bulgu kanamadır ve hafif ağrı vardır. 4.dereceye kadar bu şikayetler artarak gider. 4.derecede basur geriye itilemez. Bulgular daha şiddetlidir. Ayrıca herhangi bir tümör (kanser) oluşup oluşmadığını anlamak için makatın içi (anal bölge) retroskopi yöntemiyle incelenmelidir. Çünkü basur, kalın bağırsak kanserine tek başına yol açabilen bir sorundur. Fakat utanılacak bir şey olduğu düşünülür ve hekime başvurmak istenmez. Bu da diğer hastalıklar gibi bir hastalıktır ve utanılacak bir şey olmadığının bilinmesi gerekir.
Tedavi
Basuru kontrol altına almak ve hastanın şikayetlerini azaltmak için doktorun uyguladığı tıbbi tedavi ve hastanın yapması gerekenler vardır. Amaç bağırsağın düzenli çalışmasını sağlamak ve kabızlığı ortadan kaldırmaktır. Günlük su alımı en az 2 litre olmalıdır. Alkol, kahve, kola gibi sindirim sistemine zarar verecek içeceklerden uzak durulmalıdır. Beslenirken lifli gıdalara ağırlık verilebilir fakat beslenmeyi çok fazla kısıtlamaya ve diyete gerek yoktur. Yalnız fazla yemek yemekten kaçınmak gerekir. Şişliği önlemek için sıcak suyla yapılan pansumanlar tavsiye edilir. Kabızlık için kremler önerilir.
İkinci bir tedavi ise hastalığın kontrol edilemediği, şikayetlerin ortadan kaldırılamadığı durumlarda uygulanan cerrahi tedavidir. Bu cerrahi tedavilerden ilki basur torbalarını çıkarmak için yapılan bir ameliyattır. Ağrı yapmaz ve hastalar tarafından sık tercih edilir. İki hafta sonra basur torbaları düşer. Ayrıca hastanede yatmaya gerek yoktur. Fakat her hastaya uygulanabilen bir yöntem değildir. Küçük ve iltihap kapmamış basurlar için uygulanır. Kullanım alanı geniş değildir.
Hastanın durumu bu yönteme uygun değilse hemoroidektomi adı verilen yöntemle basur çıkarılır. Hastanede yatma süresi ortalama bir gündür. Genel anestezi (hastanın tüm vücudu uyutulur) uygulanarak yapılır. En etkili yöntem olmasına rağman ameliyattan sonra hasta bir süre bazı zorluklar yaşar. Ağrı çeker.