Tüm komplekslerde olduğu gibi aşağılık kompleksinin de tek nedeni özgüven eksikliğidir. Aşağılık kompleksi, kişinin toplumsal ilişkilerine olumsuz olarak yansıyan ruhsal bir durumdur. İleri düzeyde olabileceği gibi kişinin ruh yapısına bağlı olarak kısmen de olabilir.
Aşağılık kompleksinin kökeni, kişinin çocukluk çağına dayanmaktadır. Çocukluk ya da ergenlik döneminde yaşadığı bazı olumsuzluklar sonucu oluşan özgüven yetersizliğinin ruhsal yansımasıdır. Ailesi tarafından itilip kakılmak, söz hakkı verilmemiş olması, her yaptığının sürekli olarak olumsuz bir şekilde eleştirilmesi…vs çocuk ya da ergende özgüven yetersizliği ve buna bağlı psikolojik sorunlara neden olmaktadır.
Özgüven araştırması yaparak, bu konuda bir de kitap yazan psikolog Don Hamachek; kitabında aşağılık kompleksi ile ilgili 7 hususa dikkat çekiyor.
Psikolog Don Hamachek’e göre aşağılık kompleksinin 7 işareti şöyle…
1- Suçlama Eğilimi
Bazı insanlar aşağılık hissetmenin acısından kurtulmak için kendi güçsüzlüklerini diğer insanlara yüklemeye çalışırlar. Bu noktada kendi hataları için başkalarını suçlarlar.
2- Yalnızlık ve Çekingenlik Eğilimi
Aşağılık duygusu olan insanlar diğer insanlar kadar zeki ve ilginç olmadıklarını düşündüklerinden diğer insanların da onları böyle göreceğini düşünürler. Bu yüzden sosyal ortamlardan kaçınırlar. İnsanlarla birlikteyken susmayı tercih ederler çünkü bunun yalnızca aptallıklarını ya da sıkıcılıklarını kanıtlayacağını düşünürler.
3- İşkence İsteği
Özgüvensizlik doruk noktasındayken başkasına zarar vermeye kadar varabilir. Başkalarını suçlama davranışı kontrol edilemez bir duruma ulaşabilir.
4- Aşırı Eleştirel Yaklaşım
Kendilerini iyi hissetmeyen kişiler başkaları hakkında iyi şeyler düşünmezler. İnsanların kusur ve hatalarını ararlar. Böylece kendilerinin çok kötü olmadığını kanıtlamaya çalışırlar. Bu insanlar çevredeki en akıllı, çekici, başarılı insan olmadıkları zaman akıllı, çekici, başarılı hissetmezler.
5- Rekabetle İlgili Negatif Hisler
Aşağılık kompleksi olan insanlar da herkes gibi bir oyunu ya da yarışmayı kazanmak ister ama böyle durumlardan kaçınırlar çünkü kazanamayacaklarını düşünürler. Birinci gelememe korkusu tamamen başarısız oldukları korkusuna kapılmalarına neden olur.
6- Özgüvene Uygunsuz Cevap Verme
Bu iki şekilde olur. Bazı insanlar kendileri hakkında iyi şeyler duymak için can atarlar ve sürekli iltifat edilmesinden hoşlanırlar. Diğer davranış biçimi ise tam tersidir. Özgüven eksikliği çeken bir grup insan ise kendileri hakkında pozitif bir şey duymak istemezler çünkü kendi hissettikleriyle çelişirler.
7- Eleştiriye Karşı Alıngan Olmak
Aşağılık duygusuna kapılan insanlar hata yaptıklarını bilseler de diğer insanların bunu vurgulamaları hoşlarına gitmez. Ne kadar yapıcı ya da naif olursa olsun her eleştiriyi kişisel bir saldırı olarak algılarlar.