Hem aşağılık kompleksi hem de üstünlük kompleksi, tedavi edilmesi gereken iki ayrı ruhsal bozukluktur. İnsanın kendisine güven duymaması, bir başka deyişle özgüven eksikliği olan aşağılık kompleksi kadar; kişinin kendisine aşırı güven duyması ve kendisini aşırı beğenmesi anlamına gelen üstünlük kompleksi de önemli ve ciddi bir ruhsal rahatsızlıktır.
Aşağılık kompleksi de üstünlük kompleksi de, kişilerin sosyal yaşamını olumsuz yönde etkileyen rahatsızlıklardır. Aşağılık kompleksi, kişinin toplumda itilip, kakılarak yer edinememesine yol açar. Aşağılık kompleksi sahibi olmanın eğitim ile ya da bulunulan çevre ile alakası yoktur. Çok iyi eğitim almış, iyi ve saygın bir çevrede yaşayan bir insanın bile aşağılık kompleksi rahatsızlığına yakalanma riski vardır. Yani aşağılık kompleksi, tüm insanların başına gelebilecek türden bir hastalıktır.
Aşağılık kompleksi kişide kendini nasıl belli eder?
Aşağılık kompleksi belirtileri, çok geniş ve çok çeşitli bir yelpazeye sahiptir. Bazı insanlarda içine kapanıklık olarak kendini gösterirken, bazı insanlarda, sürekli olarak neşeli olma hali ya da sürekli bağırıp çağıran, birilerine kızan, ya da fıkralar anlatan bir girişken rol yapma şekliyle ortaya çıkabilir. Yani kişi, bu şekilde dikkat çekmeye çalışır. Ancak, her neşeli insan ya da her bağırıp çağıran öfkeli insan aşağılık kompleksi sahibi olacak diye bir şey yoktur. Her kişinin öz yapısı vardır. Bu haller o kişinin öz yapısından kaynaklı olabilir. Burada bahsedilen neşeli ya da öfkeli ruh halleri, sonradan edinilenlerdir.
Üstünlük kompleksinde ise, durum daha farklıdır. Üstünlük kompleksi hastalığı, kendisini diğer insanlardan daha üstün olarak görmeye başlamasıyla kişinin hayatına girer. Üstünlük kompleksi olan bir kişi, kendisini aşırı derecede beğenir ve diğer insnlardan daha özellikli olduğunu düşünür. Diğer insanlardan daha akıllı olduğu kanısına sahiptir. Bu onu kendi gözünde diğer insanlardan farklı kılar. Üstünlük kompleksi olan bir kimse, hep kendisi konuşmak ister. İnsanların onu dinlemek ve takdir etmek zorunda olduğunu düşünür. Başkalarının düşüncesine pek değer vermez.
Üstünlük kompleksi olan bir kişi, her açılan konunun baş misafiri olur. Herşeyden haberi var izlenimi yaratmak için, bildiği konuya da bilmediği konuya hiç çekinmeden atlar. Diğer insanları küçümser. Diğer insanların yaptıklarını küçümser ve sürekli eleştirir. Toplum içinde yıkıcı tavırlarıyla dikkat çektiği için bir yer edinemez.
Aşağılık kompleksi de, üstünlük kompleksi de psikolojik yardım alınması ve tedavi edilmesi gereken hastalıklardır. Tedavi edilmedikleri taktirde, kişileri yalnızlığa sürükleyen bir sonuç ortaya çıkar.